رفتار تکانشی چیست و چه ارتباطی با تیپ شخصیتی دارد؟

مطالب پیشنهادی:

تیپ‌های شخصیتی MBTI
1396/01/19

۱۱۲۵۷

تست mbti

زمان تقریبی برای مطالعه این مقاله: ۶ دقیقه

توضیح رفتار تکانشی با یک مثال

رفتارها و واکنش‌های تکانشی همیشه هم بد و مخرب نیستند. عمل کردن بر اساس تکانش و غریزه، بسیاری از اوقات ما را در برابر خطرات محیطی سالم نگه می‌دارد. وقتی دستمان به جسم داغی برخورد می‌کند و به طور غریزی آن را عقب می‌کشیم، وقتی در حال عبور از خیابان اتومبیلی با سرعت زیاد می‌بینیم خودمان را عقب می‌کشیم و نظایر این‌ها. در چنین مواقعی اگر رفتار ما تکانشی نبود و قرار بود وضعیت را پردازش کنیم و بعد در مورد آن تصمیم بگیریم احتمالاً وضعیت ناگواری برای ما پیش می‌آمد که می‌توانست سلامتی ما را تحت تأثیر قرار دهد. اما به لطف غرایز و واکنش‌های تکانشی، سلامت ما تضمین می‌شود.

–

تصمیمات تکانشی لزوما «بد» نیستند!

علاوه بر مثال‌های فوق، بسیاری از ما برایمان پیش آمده که بخشی از تصمیمات زندگی‌مان را بر اساس احساسی که در آن لحظه داشته‌ایم- و بدون دلیل مشخصی- گرفته‌ایم. مثلاً این‌که از بین گزینه‌های مختلف شغلی کدام را انتخاب کنیم، یا در مورد خرید تلفن همراه و حتی گاهی انتخاب شریک عاطفی. جالب اینجاست که این نوع تصمیمات همیشه هم بد و غلط از آب در نمی‌آیند.

–

خطرات رفتار تکانشی

اما مواقعی هم هست که عمل کردن و تصمیم گرفتن، بدون تحلیل و ارزیابیِ قبلی و بدون فکر کردن در مورد تبعاتِ تصمیم، می‌تواند برای ما گران تمام شود. این همان چیزی است که در بیشتر فرهنگ‌ها از آن به «عملِ بدون فکر» تعبیر می‌شود. بسیاری از ما، بدترین تصمیمات زندگی‌مان را وقتی گرفته‌ایم که در مورد تبعات و نتایجِ احتمالی آن فکر نکردیم و صرفاً بر اساس احساس آنی و لحظه‌ای خودمان تصمیم گرفته‌ایم. مثال برای تصمیم‌های تکانشی و بدون فکر زیاد است، اما شاید یکی از معروف‌ترین مثال‌ها در این خصوص لحظه‌ای باشد که بوکسور معروف، مایک تایسون در مسابقات سال ۱۹۹۷، در اثر عصبانیت گوش رقیب خودش را گاز گرفت و آن را کَند!

مسئله اینجاست که ما باید تکانه‌هایمان را کنترل کنیم. چون هرچقدر بر اساس تکانه‌ها و احساساتمان در لحظه تصمیم بگیریم احتمال این‌که نتیجه‌ای به دست بیاوریم که بعداً باعث پشیمانی‌مان بشود بیشتر خواهد شد.

آیا رفتار تکانشی به تیپ شخصیتی بستگی دارد؟

این درست است که بعضی از تیپ‌های شخصیتی بر اساس مدل شخصیت‌شناسی MBTI، ممکن است بیشتر در معرض تصمیم‌گیریِ تکانشی باشند.

اما پیشنهاد ما این است که فارغ از تیپ شخصیتی که دارید، اگر اغلب مواقع گرفتار تصمیم‌گیری‌های تکانشی هستید برای کنترل این نوع تصمیمات کاری انجام دهید.

در مقاله بعدی چند راهکار را برای کنترل و غلبه بر چنین تصمیماتی با هم بررسی خواهیم کرد که می‌تواند شروع خوبی برای ورود به این مسئله باشد. اما قبل از آن بیایید ببینیم کدام‌یک از ترجیحات MBTI افراد را بیشتر، مستعد تصمیم‌گیری‌های تکانشی می‌کنند.

–

ترجیحات MBTI و رفتار تکانشی

بین ترجیح برون‌گرایی و درون‌گرایی، از آنجا که افراد برون‌گرا (خصوصاً اگر شاخص برون‌گرایی در آن‌ها پررنگ باشد) هیجان خواهی بیشتری نسبت به افراد درون‌گرا دارند در نتیجه میل بیشتری به تصمیم‌گیری‌هایی دارند که ریسک و هیجانی در آن‌ها وجود دارد.

بین ترجیح حسی و شهودی، افراد شهودی بیشتر تمایل به ریسک کردن و مواجهه با تجربه‌های جدید و از قبل امتحان نشده دارند. در نتیجه شهودی‌ها به احتمال بیشتری نسبت به حسی‌ها، ممکن است تکانشی تصمیم بگیرند.

بین ترجیح فکری و احساسی، شاید نتوانیم به طور مشخص بگوییم احتمال تصمیم‌گیری تکانشی در کدام‌یک بیشتر است. اما از آنجایی که در تصمیم‌گیری‌های افراد Feeling اولویت با ارزش‌های شخصی است، به نظر می‌رسد Fها بیشتر از Tها گرایش به تصمیم‌گیری‌های تکانشی داشته باشند.

بین ترجیح ساختارگرا و انعطاف‌پذیر، افراد P بر اساس نیاز فوری و آنی که در لحظه احساس می‌شود، اقدام می‌کنند و ریسک‌پذیری بیشتری نسبت به Jها دارند. در نتیجه گرایش بیشتری به تصمیم‌گیری‌های تکانشی دارند.

نکته مهم: دقت کنید در میان سایر تیپ‌های MBTI، تیپ‌های برون‌گرای مشرب ابزارگرا (ESTP و ESFP) نیز هم‌بستگی بالایی با رفتار تکانشی دارند.

–

کدام تیپ استعداد بیشتری برای بروز رفتار تکانه‌ای دارد؟

با این حساب می‌توانیم بگوییم ترکیب ترجیحات ENFP در یک شخص نسبت به سایر ترجیحات، شخص را بیشتر مستعد تصمیم‌گیری‌های تکانشی می‌کند. البته دقت کنید این یک اصل و قاعدهٔ تخطی ناپذیر نیست که بگوییم هر کس تیپ شخصیتی ENFP دارد، پس حتماً تصمیم‌گیری‌هایش تکانشی و بدون فکر است.

این کاملاً اشتباه است. بلکه درست آن است که بگوییم، افرادی که ترجیحات ENFP در آن‌ها پررنگ‌تر است، «به طور بالقوه»، به احتمالِ بیشتری نسبت به سایر ترجیحات در معرض تصمیم‌گیریِ تکانشی هستند و باید بیشتر از سایرین مراقب این مسئله باشند. به عبارت بهتر، ترجیحات ENFP فرد را برای تصمیم‌گیری‌های تکانشی مستعد‌تر از سایرین می‌کند اما این لزوماً به این معنا نیست که همه ENFPها تصمیم‌گیری‌هایشان بدون فکر و تکانشی است.

لطفاً به تفاوت ظریف این دو جمله فکر کنید.

بعد از این مقدمه در مورد رفتار و تصمیم‌گیری آنی، در قسمت بعدی در مورد راهکارهای غلبه و کنترل این نوع تصمیم‌گیری بیشتر صحبت خواهیم کرد.

چه امتیازی به این مقاله می‌دهید؟

[kkstarratings]